หน่วยที่ 1 แนวคิด ทฤษฎี เทคโนโลยีและนวัตกรรมการศึกษาที่ส่งเสริมการพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้ โดย ผศ.ดร. ไพรัช สู่แสนสุข ( 16 เมษายน 2557 )

   เรียบเรียง : น.ส.สรารัตน์ เพชรศิริ    ( 2496 )    วันที่ 16 เมษายน 2557

          ในการเริ่มต้นการอบรม อาจารย์ได้ให้ทำแบบทดสอบ pretest จากนั้นได้ให้แนวคิดเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์จากสื่อเทคโนโลยี ว่าสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับการสอนกับผู้เรียนที่ไม่สามารถมาเรียนตามวันปกติได้

            เมื่อเริ่มเข้าสู่บทเรียน อาจารย์ได้ให้บริหารจิตเจริญปัญญา เป็นเครื่องมือพัฒนาการเรียนรู้ โดยเปิดเพลง “ดั่งดอกไม้บาน” เพื่อบริหารจิตให้ผ่อนคลาย เตรียมพร้อมที่จะเรียนรู้ ช่วยให้มีสมาธิในการเรียน

            อาจารย์เริ่มต้นการสอนโดยใช้บทความ ดังนี้

สิ่งมหัศจรรย์ของโลก

คุณครู ให้นักเรียนส่ง list รายการว่าอะไรที่ทุกคนคิดว่า คือ สิ่งมหัศจรรย์ของโลกในปัจจุบันนี้  ถึงแม้จะไม่มีคำตอบที่เป็นเอกฉันท์ แต่ก็สามารถสรุปได้ดังนี้
                   1. ปิรามิดแห่งอียิปต์
                   2. ทัชมาฮาล
                   3. แกรนแคนย่อน
                   4. คลองปานามา
                   5. ตึกเอ็มไพร์สเตท
                   6. โบสถ์ (มหาวิหาร) เซ็นต์ปีเตอร์
                   7. กำแพงเมืองจีน           

ขณะที่กำลังรวบรวม vote อยู่ คุณครูก็สังเกตเห็นนักเรียนคนหนึ่งยังตอบไม่เสร็จสักที  คุณครู จึงถามว่ามีปัญหาอะไรหรือเปล่า กับรายชื่อที่ให้ทำ  เด็กนักเรียนหญิงคนนั้นตอบว่า…

เด็กหญิง : "มีนิดหน่อยค่ะ หนูตัดสินใจไม่ถูก    เพราะมีมากมายเหลือเกิน"
คุณครู : " เหรอจ๊ะ งั้นหนูลองบอกพวกเราหน่อยสิว่า    หนูรวบรวมอะไรได้บ้าง เผื่อพวกเราจะช่วยได้"

เด็กหญิง : "หนูคิดว่า สิ่งมหัศจรรย์ 7 อย่าง ของโลก คือ.....

1. การมองเห็น
2. การได้ยิน
3. การสัมผัส
4. การรู้รส
5. การรู้สึก
6. การหัวเราะ
7. และ.....รัก"

ทั่วทั้งห้องเงียบสงัด ขนาดว่าสามารถได้ยินแม้แต่เสียงเข็มตกสัมผัสพื้น

          อาจารย์ได้ให้แนวคิดต่อยอดจากบทความนี้ว่า การเรียนรู้เป็นสิ่งมหัศจรรย์ คนที่คิดทำสิ่งที่ไม่ดีนั้นเป็นคนที่ยังเรียนรู้ได้ไม่ดีพอ เพราะไม่ได้เรียนรู้เกี่ยวกับกฎแห่งกรรม ซึ่งคนที่เรียนรู้ได้ดีพอ จะไม่กล้าทำ เพราะกลัวเรื่องกฎแห่งกรรม

            Q :  ใครเป็นผู้สร้างสิ่งมหัศจรรย์ ? 

A :   ตัวเราเอง แต่ในฐานะผู้เรียน “ครู”  คือผู้ที่สร้างสิ่งมหัศจรรย์ และการเรียนรู้จะสร้างทุกสิ่งทั้งสิ่ง        

        ที่เป็นรูปธรรม นามธรรม และจิตใจ

สื่อ เทคโนโลยี และนวัตกรรมการศึกษา   :  สิ่งส่งเสริมการพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้

เทคโนโลยี   (Technology)   หมายถึง การนำความรู้ของศาสตร์ใดๆ มาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพ และประสิทธิผล

เทคโนโลยีการศึกษา   ( Educational Technology) หมายถึง การนำความรู้ของศาสตร์ใดๆ มาประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอน เพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ

นวัตกรรม  (Innovation)    คือ   แนวความคิด การปฏิบัติ หรือ สิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ ที่นำมาใช้ในการปฏิบัติงานนั้นๆ เพื่อให้เกิดผลดี    มีประสิทธิภาพ

ดังนั้น นวัตกรรมการศึกษา น่าจะหมายถึง  แนวความคิด การปฏิบัติ หรือ สิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ ที่นำมาใช้ใน           การเรียนการสอน เพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่ดี  มีประสิทธิภาพ

-          
           ตัวอย่างนวัตกรรมการเรียนการสอน

-                                            CAI : computer assisted instruction

-                                             web based learning

-                                             WebQuest                                                            

E                      E-Learning

-                                              M-learning

-                                             การเรียนรู้ฯศตวรรษที่ 21

-                                             Brain Based Learning

-                                             Constructivism

•                   DATA                          คือ  ข้อมูลดิบ

•                   INFORMATION          คือ  ข้อมูลสารสนเทศที่ผ่านการวิเคราะห์  เรียบเรียง  สามารถนำไปใช้

           ประโยชน์ได้

•                   KNOWLEDGE            คือ  ความรู้   ( เข้าใจ )

•                   WISDOM                     คือ  ปัญญา   ( ประยุกต์ใช้แก้ปัญหาได้ )

ความสำคัญและลักษณะของ...สื่อ/เทคโนโลยีและนวัตกรรมการศึกษา

            อาจารย์ได้ให้ตัวแทนออกมาสมมติบทบาทเป็นครูผู้สอน และบอกลักษณะรูปภาพให้ผู้เรียนวาดตามให้ถูกต้อง

                 

    

            ซึ่งผลจากการบรรยายลักษณะของรูป ก็พบว่ามีนักเรียนจำนวนมากที่วาดได้ไม่ถูกต้องตามรูปข้างต้น มีเพียงจำนวนไม่มากที่วาดได้ แต่ก็ยังไม่เหมือนตามแบบซะทีเดียว

จากกิจกรรมนี้ทำให้ได้เรียนรู้ว่า การเลือกใช้สื่อให้เหมาะสมกับสิ่งที่สอน จะทำให้การเรียนรู้เป็นไปอย่างง่าย สะดวก ประหยัดเวลาในการสอน ซึ่งในกรณีนี้ หากต้องการให้ผู้เรียนวาดให้ได้รูปตามที่ต้องการ ก็เพียงแค่ใช้อุปกรณ์ฉายภาพขึ้นฉาก และให้นักเรียนวาดตาม

ประเภทสื่อ เทคโนโลยี นวัตกรรมการศึกษา

- วัสดุ                            คือ  สิ่งที่ใช้แล้วหมดไป ไม่คงทนถาวร เสียหายง่าย สิ้นเปลือง

- อุปกรณ์                       คือ  สิ่งที่ใช้ในการเรียนการสอน  ไม่สิ้นเปลือง  มีความคงทนถาวร

- วิธีการ กระบวนการ       คือ  กระบวนการในการเรียนการสอน เช่น เทคนิคการสอน  CAI

สื่อฯ การเรียนการสอนใช้ใน…

-          การเรียนรู้ในการดำเนินชีวิต

-          การเรียนรู้ในระบบการศึกษา

-          การศึกษาระดับต่างๆ

-          การอบรม

-          การศึกษานอกระบบ

จากนั้น อาจารย์ได้ให้เขียนและเล่าประสบการณ์ในการใช้สื่อ ทั้งประโยชน์และโทษจากการใช้สื่อ

และเล่าแบ่งปันให้เพื่อนได้ฟังเป็นประสบการณ์

ทำอย่างไรจึงจะใช้สื่อฯ ได้เกิดประโยชน์สูงสุด ?

-          ศึกษา

-          ทดลอง

-          ปรับปรุง

สื่อ-นวัตกรรมการศึกษา      เกิด/พัฒนาจากการวิจัยสื่อ-นวัตกรรมฯ

การวิจัยพัฒนาสื่อ-นวัตกรรม(R&D)

•                   การศึกษาวิเคราะห์ความรู้/ข้อมูลเกี่ยวข้อง/หาNA

•                    การสังเคราะห์/ร่าง/ทำต้นแบบนวัตกรรม

•                    การตรวจสอบนวัตกรรมเบื้องต้น (เช่น โดยผู้เชี่ยวชาญ)

•                    การปรับปรุง แก้ไข

•                    การทดลอง(กลุ่มเล็ก-ใหญ่) หรือตรวจสอบความเชื่อมั่น

•                     การปรับปรุง แก้ไข

•                   การเผยแพร่ หรือนำนวัตกรรมที่พัฒนาไปใช้

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับเทคโนโลยีการศึกษาที่เหมาะสม

ทางสายกลางการพัฒนา  :  3  ห่วง  2  เงื่อน

•                  
  ความพอประมาณ

•                     ความมีเหตุผล  

•                     การสร้างภูมิคุ้มกันที่ดี

ลักษณะความเป็นเทคโนโลยีการศึกษาที่เหมาะสม

•                     ช่วยให้เกิดการเรียนรู้ตามจุดมุ่งหมาย

•                     จัดหาและใช้ได้โดยสะดวก  ไม่ซับซ้อน  ประหยัด

•                     มีผลกระทบด้านลบน้อยมาก  ต่อชีวิตและสิ่งแวดล้อม

•                     ส่งเสริมศักดิ์ศรีและศักยภาพของมนุษย์

•                     มีเหตุผล   มีความรอบคอบ   เป็นต้น

พุทธโธโลยีการสอนกับเทคโนโลยีที่เหมาะสม

ตัวอย่างพุทธโธโลยีการสอน  :  ผ้าขาว กับ ศิษย์ที่เรียนช้า

เกณฑ์การเลือกใช้สื่อฯ

'    เหมาะกับการแก้ไขปัญหา / พัฒนาการเรียนรู้

'    เหมาะสมกับธรรมชาติเนื้อหาวิชาและการวิจัยผู้เรียน

'    เป็นนวัตกรรมที่ดีกว่าเดิม

'    ประหยัด  สะดวก

'    ไม่ยุ่งยาก ซับซ้อนในการใช้

'     สามารถทดสอบ / ทดลอง  ใช้เวลาไม่นาน

'    ฯลฯ

รูปแบบการสอน  ( Teaching / Instruction  Model)

•                   แบบแผนการดำเนินการสอนที่  ได้รับการจัดระบบ ให้สัมพันธ์ กับทฤษฎีหลักการการเรียนรู้ ที่รูปแบบการสอนนั้นยึดถือ  โดยได้รับการพิสูจน์ /ทดสอบว่ามีประสิทธิภาพ ช่วยให้     ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ อย่างมีประสิทธิภาพ   ตามจุดมุ่งหมายของรูปแบบนั้น

วิธีสอน

•                   ลักษณะขั้นตอนที่ผู้สอน ดำเนินการให้    ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ตามวัตถุประสงค์   ด้วยวิธีการต่าง ๆ ที่แตกต่างกันตาม         องค์ประกอบ และขั้นตอน  อันเป็นลักษณะเด่น ขาดไม่ได้ ของวิธีนั้นๆ

เทคนิคการสอน

...กลวิธีต่าง ๆ ที่เสริมกระบวนการ ขั้นตอน ช่วยให้กระบวนการ ขั้นตอน นั้นๆ มี คุณภาพ ประสิทธิภาพมากขึ้น

การกำหนดสื่อฯ กับสาระและเป้าหมาย

ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน

K                      พุทธิพิสัย

A          VS        จิตพิสัย

P                      ทักษะพิสัย

อ้างอิง  ผศ.ดร. ไพรัช  สู่แสนสุข